สินทรัพย์ไม่มีตัวตน (Intangible Assets) ตามมาตรฐาน TAS 38 คือ ? 

สินทรัพย์ไม่มีตัวตน (Intangible Assets) คือ สินทรัพย์ที่ไม่อาจจับต้องได้ทางกายภาพ แต่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ และสามารถสร้างประโยชน์ให้กับกิจการในอนาคต สินทรัพย์เหล่านี้กลายเป็นหนึ่งในตัวขับเคลื่อนสำคัญของธุรกิจในยุคปัจจุบัน เช่น สิทธิในทรัพย์สินทางปัญญา เครื่องหมายการค้า หรือซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นเอง เป็นต้น สินทรัพย์เหล่านี้สามารถสร้างรายได้ เพิ่มความสามารถในการแข่งขัน และต่อยอดโอกาสทางธุรกิจได้อย่างมีนัยสำคัญ  

​

ด้วยบทบาทที่สำคัญดังกล่าว มาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 38 (TAS 38) จึงกำหนดหลักเกณฑ์ในการนิยาม รับรู้ วัดมูลค่า และเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน เพื่อให้สะท้อนมูลค่าที่แท้จริง และช่วยให้ผู้ใช้งบตัดสินใจได้อย่างรอบด้าน 

 

นิยามของสินทรัพย์ไม่มีตัวตนตามมาตรฐาน TAS 38 

นอกจากเป็นสินทรัพย์ที่ไม่สามารถจับต้องได้แล้ว ยังต้องมีคุณสมบัติตามนิยามดังนี้ 

• สามารถระบุได้เฉพาะเจาะจง คือสามารถแยกออกจากกิจการได้ เช่น ขาย โอน หรือให้สิทธิได้ 

• กิจการมีสิทธิในการควบคุม คือสามารถใช้ประโยชน์จากสินทรัพย์ หรือห้ามไม่ให้ผู้อื่นใช้ได้ 

• ก่อให้เกิดประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคต คือสามารถสร้างรายได้ ลดต้นทุน หรือเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันได้ 

 

เงื่อนไขการรับรู้รายการสินทรัพย์ไม่มีตัวตน  

ตามมาตรฐานการบัญชีฉบับที่ 38 (TAS 38) สามารถรับรู้เป็นสินทรัพย์ไม่มีตัวตนได้ ก็ต่อเมื่อมีคุณสมบัติตรงตาม เงื่อนไขหลักสองข้อ ดังนี้ 

1. มีความเป็นไปได้ (Probable Future Economic Benefits)

   กิจการคาดว่าจะได้รับประโยชน์เชิงเศรษฐกิจในอนาคตจากสินทรัพย์รายการนั้น เช่น สามารถสร้างรายได้ ลดต้นทุน หรือเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน

2. สามารถวัดมูลค่าได้อย่างน่าเชื่อถือ (Reliable Measurement of Cost)

   กิจการสามารถวัดต้นทุนของสินทรัพย์ได้อย่างน่าเชื่อถือ ไม่ว่าจะเป็นต้นทุนที่จ่ายจริง (กรณีซื้อมา) หรือต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการพัฒนาเอง (ตามหลักเกณฑ์ของ TAS 38)

 

ประเภทและตัวอย่างของสินทรัพย์ไม่มีตัวตน 

สินทรัพย์ไม่มีตัวตน (Intangible Assets) สามารถจำแนกตามลักษณะของสิทธิประโยชน์หรือแหล่งที่มาได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ ดังนี้ 

​

1. สินทรัพย์ไม่มีตัวตนที่เกิดจากสิทธิทางกฎหมาย (Legal Rights)

    ได้มาจากสิทธิที่มีกฎหมายคุ้มครอง เช่น 

• สิทธิบัตร (Patents): สิทธิแต่เพียงผู้เดียวในการผลิตหรือจำหน่ายนวัตกรรมใหม่ ๆ 

• ลิขสิทธิ์ (Copyrights): สิทธิในการใช้ และเผยแพร่ผลงานสร้างสรรค์ เช่น งานเขียน เพลง โปรแกรมคอมพิวเตอร์ 

• เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ (Trademarks / Service Marks): สิทธิในการใช้ชื่อ โลโก้ หรือสัญลักษณ์ที่แยกธุรกิจออกจากคู่แข่ง 

• สิทธิในการให้บริการ (Franchise Rights): สิทธิในการดำเนินกิจการภายใต้แบรนด์หรือระบบของเจ้าของสิทธิ 

​

2. สินทรัพย์ไม่มีตัวตนที่เกิดจากปัจจัยเชิงเศรษฐกิจหรือความสัมพันธ์ (Economic or Relational Factors) 

    ไม่ได้มีสิทธิทางกฎหมายโดยตรง แต่สร้างมูลค่าทางธุรกิจ สะท้อนความได้เปรียบทางธุรกิจที่ยากต่อการลอกเลียนแบบ เช่น 

• ความสัมพันธ์กับลูกค้า (Customer Relationships): ฐานลูกค้าที่มีอยู่ หรือข้อตกลงระยะยาวกับลูกค้า 

• องค์ความรู้ (Know-how): ความรู้เฉพาะที่สั่งสมภายในองค์กร หรือความลับทางการค้า ซึ่งอาจรับรู้ได้เป็นสินทรัพย์ในกรณีควบรวมธุรกิจ หากสามารถระบุ และควบคุมได้  

• ชื่อแบรนด์และชื่อการค้า (Brand Names / Trade Names): การรับรู้ของลูกค้า และคุณค่าที่แบรนด์สร้างขึ้นในตลาด 

• เทคโนโลยีเฉพาะตัว (Proprietary Technology): ความรู้เฉพาะหรือระบบที่พัฒนาขึ้นเอง เช่น ซอฟต์แวร์ภายในองค์กร 

​

การประเมินมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ไม่มีตัวตน 

โดยทั่วไป การประเมินมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ไม่มีตัวตนใช้แนวทางหลัก 3 วิธี ได้แก่ 

1. วิธีตลาด (Market Approach)

   สินทรัพย์ไม่มีตัวตนที่คล้ายกันในตลาด เช่น เครื่องหมายการค้าหรือสิทธิใช้งานเทคโนโลยี เหมาะสำหรับกรณีที่มีตลาดซื้อขายชัดเจน และข้อมูลอ้างอิงราคาเพียงพอ

2. วิธีต้นทุน (Cost Approach)

   ประเมินจากต้นทุนในการสร้างหรือซื้อใหม่ ณ วันประเมิน หักค่าเสื่อม และด้อยค่าที่เหมาะสม เช่น ต้นทุนพัฒนาซอฟต์แวร์ เหมาะกับสินทรัพย์เฉพาะทางที่สามารถประเมินต้นทุนได้

3. วิธีรายได้ (Income Approach)

ประเมินจากกระแสเงินสดในอนาคตที่สินทรัพย์สร้างได้ และคิดลดเป็นมูลค่าปัจจุบัน เช่น:

• Relief-from-Royalty Method: ประเมินจากค่าลิขสิทธิ์ที่ต้องจ่ายหากไม่มีสิทธิดังกล่าว

• Multi-Period Excess Earnings Method (MEEM): พิจารณารายได้สุทธิที่สินทรัพย์ไม่มีตัวตนสร้างได้

• Incremental Cash Flow Method: วิเคราะห์กระแสเงินสดส่วนเพิ่มที่เกิดขึ้นจากการมีสินทรัพย์ดังกล่าว

​

​วิธีนี้เหมาะสำหรับสินทรัพย์ที่สามารถประเมินกระแสเงินสดได้โดยตรง เช่น ลิขสิทธิ์ หรือเทคโนโลยีเฉพาะตัว

​​

ประเด็นสำคัญในการประเมินมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ไม่มีตัวตน

• ลักษณะเฉพาะของสินทรัพย์ เช่น สิทธิที่คุ้มครองตามกฎหมาย อายุการใช้งาน ความเสี่ยงในการถูกแทนที่

• ตลาดที่สามารถสังเกตได้ ถ้ามีราคาตลาดอ้างอิง จะให้ความสำคัญกับข้อมูลตลาดเป็นอันดับแรก

• สมมติฐานของผู้เข้าร่วมตลาด ต้องตั้งอยู่บนฐานของผู้ซื้อ-ผู้ขายที่มีความรู้ มีความสามารถ และเต็มใจทำธุรกรรมในสภาพตลาดปกติ

• ความเสี่ยง และอายุการใช้งานของสินทรัพย์ เช่น สินทรัพย์บางประเภทมีอายุการใช้งานจำกัด ต้องหักค่าเสื่อม หรือประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

 

ABS รับประเมินมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ไม่มีตัวตน ตามหลักการของมาตรฐาน TAS 38

โดยบริษัท ABS มีความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์ในการประเมินมูลค่ายุติธรรมของสินทรัพย์ไม่มีตัวตน ซึ่งสามารถให้ความช่วยเหลือบริษัทตั้งแต่การเก็บรวบรวมข้อมูลสำคัญในการประเมิน วิเคราะห์ อธิบายวิธีการประเมินตลอดจนการตอบคำถามผู้สอบบัญชี ซึ่ง ABS จะอ้างอิงหลักการ และวิธีการที่สอดคล้องกันกับมาตรฐาน และหลักการดำเนินงานสากลเพื่อให้บริษัทสามารถมั่นใจได้ถึงผลลัพธ์ และคุณภาพของการประเมิน